تارنماي ترويج كشاورزي

سرتیتر صفحه جدید

اكولوژي جنگلهاي گيلان

مقدمه

     مطالعات و تحقیقات و نیز شناخت زیستگاها و جوامع گیاهی هر کشوری امروزه جزء یک از اساسی ترین ارکانهای مهم در راستای استفاده و بهره وری دقیق و صحیح از محیط زیست به شمار    می آید. عدم آشنایی و اطلاع کامل از موقعیت و جایگاه پوشش گیاهی مانع از پیشرفت و فعالیتهای علمی و تحقیقی می گردد ولی با شناخت صحیح از مناطق رویش داری کاربری اقتصادی جهت احیاء و استفاده مفید از منابع طبیعی کشوردارد. در راستای شناخت و معرفی پوشش گیاهی مناطق مختلف رویشی ایران دانشمندان گیاه شناسی مقالات و کتب فراوانی ارائه داده اند. شناخت جوامع گیاهی کوههای البرز به خصوص البرز مرکزی و بیش از همه دامنه های شمالی مورد توجه قرار گرفته است .

کشور ما به دلیل ویژگی های طبیعی خاص از لحاظ تنوع گونه بسیار غنی بوده و به طور ی که برخی از رویشگاه های آن توده های منحصر به فردی مثل توده های جنگلی در شمال کشور  برای مثال به استان گیلان اشاره کرد . ویژگی های جنگل های گیلان خاصه از دیدگاه های مختلف همانند قابلیت چوب تجاری و ... مورد توجه خاص قرار گیرد. جنگل های استان گیلان در تقسیمات رویشی کشور تحت عنوان ناحیه رویش هیرکانی یا خزری با جنگل های معتدله  مرطوب طبقه بندی گردیده واین جنگل ها نه تنها در مقایسه با جنگل های چهار ناحیه رویش دیگر کشور از ویژگی های انحصاری برخوردار می باشد بلکه در جهان در نوع خود از نظر قدمت یک استثنا محسوب گردیده و در حقیقت از جمله میراث طبیعی جهان می باشد.

بر این اساس  :  سازمان جنگلها و مراتع کشور با توانی بالا در حفظ و نگهداری این سرمایه ملی و منابع طبیعی کوشا باشد.

1- موقعیت جغرافیایی گیلان  

     دریای خزراز حاشیه باریک جنوبی دریای خزر که بلافاصله بعد از دریا شروع و امتداد آن تا دامنه های شمالی البرز میرسد تشکیل میدهد. جلگه های ساحلی وجلگه های گیلان و طوالش در استان گیلان می باشد.

   سواحل گیلان در قسمتهای  کم عرض  در شرق و دیگری در غرب  را تشکیل می دهد. بخش کم عرض غربی ساحل باریکی در گیلان است . استانهای ساحلی  گیلان که بین کوهستانهای البرز از یک طرف و دریا از طرف دیگر محصور شده است کاملا تحت تاثیر و نفوذ بادهای مرطوب این دریا قرار گرفته که در رشد پوشش گیاهی و ایجاد مناطق جنگلی موثر است. دریای خزر به علت محاطه بودن در خشکی و عدم ارتباط با دریاهای آزاد در واقع دریاچه ای است که به علت وسعت زیاد از بزرگترین دریاچه های قاره ای روی زمین بشمار می رود. ابعاد دریای خزر به علت نوسان سطح آب دریا در طول زمان هیچ گاه ثابت نبوده است چون وسعت سطح آب در اثر نوسانات متناوب که با تغیرات جوی بستگی دارد متغیر است.

   وجود دریای خزر در بخش شمالی در رشته کوه البرز در قسمت جنوبی استان عواملی اصلی تاثیر گذار بر اقلیم استان گیلان می باشند .

   - استان گیلان شامل قسمتی از جلگه های جنوبی غربی دریای خزر و کوهپایه های تالش و البرز با مساحت 14711 کیلومتر می باشد . در پاییز و زمستان دارای بارش بوده و در قسمتهای جنوبی و جنوب غربی حوالی منجیل و لوشان دارای بارندگی کمتر و در اکثر اوقات سال همواره با وزرش بادهای نسبتا شدید می باشد.

2- شرایط اقلیمی

   وجود دریای خزر در بخش شمالی در رشته کوه البرز در قسمت جنوبی استان گیلان عواملی اصلی تاثیر گذار بر اقلیم این منطقه می باشند طوریکه اقلیم مناطق ساحلی جنوب دریای خزر نام گرفته که از دامنه های شمالی رشته کوه البرز شامل (سرزمینهای گیلان  ) تا سواحل دریایی خزر با اقلیمی معتدل و مرطوب است.

   در حالیکه بخش هایی از استان که در دامنه های جنوبی البرز واقع اند دارای اقلیم خشک و نیمه بیابانی می باشند.  وزش بادها  – بارندگی ها  – سیستم های جوی فعال – دما - تبخیر – رطوبت  و ... عواملی بر شرایط اب و هوایی گیلان می باشند .

    منطقه ساحلی جنوب دریای خزر سرزمینی کم وسعت است و میان  دریای خزر و رشته کوههای البرز و تاثیر متقابل این دو پدیده مهم جغرافیایی بر یکدیگر و بازتاب آن بر شرایط جوی و اقلیمی این بخش موجب پیدایش یکی از شاخص ترین شرایط آب و هوایی ایران در منطقه گیلان گردیده است که ویژگی آن بارندگی زیاد – دمای معتدل و پوشش گیاهی انبوه می باشد.

در این منطقه دیوار بزرگ البرز غربی از قسمت جنوبی مجزا ساخته و یکی از شگفترین مرزهای گسستگی اقلیم در جهان را بوجود آورده است و جلگه های پست خزر را از فلات مرکزی جدا ساخته حد فاصل بین این دو آب و هوای متضاد می باشد.

از ویژگیهای اقلیمی :

  بارانهای متوالی - رطوبت زیاد - هوای گرم -همچنین کمی اختلاف درجه گرمای سالانه خلاصه آب و هوای گرم  مرطوب می باشد. از عوامل مهم اقلیم این استان تاثیر توده های هوا و سیستم جوی بر جغرافیای این استان است ایجاد تغییرات مهم این توده های هوا و توده های مرطوب بر دامنه های پر شیب ارتفاعات ساحلی و سرد شدن این توده  هوا تا نقطه شبنم و تشکیل ابرهای    باران زا و متعاقبا بارشهای شدید است.

در کرانه های جنوبی دریای خزر 2 نوع آب و هوا مشاهد می گردد:

1-  اقلیم صحرائی مدیترانه ای خصایص این نوع آب و هوا، هوا خشکی عمومی سواحل – بالابودن درجه حرارت تابستان – عتدال هوای زمستان تبخیر زیاد

2-     اقلیم گرم مرطوب مدیترانه ای بارندگی بهار و پاییز با درجه حرارت متعادل در تالش درجه حرارت ملایم

    وضعیت آب و هوایی خزری شامل استقرار توده ای پر فشار بر روی دریای خزر و همراهی آن با جریانات پایدار تراز میانی جو گاهی اوقات وضعیت پایدار را به همراه داشته و گاهی با تعضعیف این توده هوا و جایگزینی آن با توده های کم فشار شاهد افزایش دما در نقاط مختلف خزری و نیز گاهی با نفوذ زبانه پر فشار و بارشهای ناپایدار ، بارندگی و وزش باد و کاهش دما و .... در نقاط مختلف خزر را شامل می گردد.

  از ویژگیهای اقلیمی دو عامل جغرافیایی:

1- پستی فوق العاده سواحل که در بیشتر موارد از 100 متر ارتفاع از سطح دریا ندارد.

2- جریانهای هوایی منطقه خاصه جریان هوایی شمال (از مرکز پر فشار سیبری و جریان هوایی غرب از سوی مدیترانه می باشد) که عموما باران با خود همراه دارد که با وجود کثرت باران پاییزه و حرارت معتدل ، برخی اقلیم بحر خزر از نوع مدیترانه میدانند.

    گیلان مرطوبترین منطقه سواحل جنوبی بحرخزر است دریای خزر دارای دو نوع جریان آبی است: 1- منظم که همان جریان اصلی که ثابت بوده و از سیستم جریانهای معینی پیروی می کند. 2 -  جریان نامنظم که معمولا از سرعت و جهت ثابتی برخودار نمی باشد و بیشتر بر اثر اختلاف شوری آب در منطقه با اختلاف سطح آب و جهت حرکت باد و غیره به وجود می یایند و دارای وضع ثابت و مشخصی نیستند.

 جزر و مد ها تحت تاثیر نیروهای کشنده ماه و خورشید و چرخش زمین به وجود می آیند دوره جزر و مد به سبب عمق و اشکال سواحل و عوامل دیگر در هر محل دریای خزر متفاوت است. در برخی از سواحل در هر شبانه روز دوبار جزر و مد به وجود می آید که به کشنده نیم روزه موسوم است ولی در بعضی از نقاط جزر و مد فقط یکبار در شبانه روز به وقوع می پیوندد که به آن کشنده روزانه اطلاق می کنند. در سایر مناطق جزر و مددهای ترکیبی نیز ممکن است دیده شود که حد واسط دو نوع ذکر    شده اند.

1- 2-  نزولات جوی  

      مقایسه بارندگی  در دوره بلند مدت و در ماههای مختلف در سال نشان می دهد استان گیلان بیشترین میزان بارندگی را در خزر داشته تنها منبع رطوبت نبوده بلکه چون دریای خزر عامل اصلی ابعاد رطوبت در مناطق بارش می باشد . به طور کل فرایند تبدیل رطوبت به بارش یا از طریق کاهش دما به نحوی که رطوبت به نقطه شبنم و بالاتر از آن برسد و یا از طریق افزایش رطوبت به نحوی که هوا نسبت به دما از رطوبت اشباع شود ممکن می گردد. افرایش میزان درجه حرارت ظرفیت رطوبت پذیری هوا را افزایش می دهد در نتیجه بر میزان بارش تاثیر منفی گذاشته و بالعکس با کاهش میزان درجه حرارت و در نتیجه افزایش میزان رطوبت نسبی میزان بارش نیز افزایش  می یابد بر این مبنا می توان در ماههای مختلف بارش های گوناگون در گیلان  مشاهده کرد.

2-2- پراکندگی زمان بارش

     توزیع بارندگی در ماههای مختلف سال طی بررسی آماره ای مختلف بارشها گوناگون می باشد بیشترین بارندگی در فصول سرد سال مخصوصا در زمستان و اوایل بهار است و این پراکندگی فصلی هرچه بطرف شرق  خزر پیش می رویم کم می گردد پراکندگی باران در خزر شامل  استان گیلان شهرستانهای بندرانزلی و آستارا و ... در فصل زمستان میانگین ماهیانه برای ماه ژانویه برای مثال : در رشت (سال 85 ) 9\135 میلیمتر در ماه بهمن 5\115 و ماه مارس 2\116 میباشد.

 در بندر انزلی با وجود موقعیت جغرافیایی این بندر که 21 متر پایین تر از سطح دریای آزاد قرار دارد به گونه ای است که چرخش توده هوا بر روی دریا نهایتا در این بندر گاه نزولات خود را نازل می کند و بارانهای انزلی را به میزان 4\1773 میلیمتر در سال میرساند.

  پر بارانترین ماه های فصل در خزر پاییز  در بندر انزلی :

 با 4\354میلیمتر و کم باران ترین ماه با میانگین 1\43 میلیمتر ماه تیر میباشد.

   بارانهای شدید در خزر از ماه شهریور  آغاز می شود و در تابستان حداکثر باران در مدت          24 ساعت 160 میلیمتر .

 نمودار سال 85 پر بارانترین شهر خزر بندر انزلی :

46%  در پاییز         23% در تابستان        8% در بهار         21% در زمستان

نمودار بارندگی شهر آستار

37%  در پاییز         27% در تابستان        12% در بهار       22% در زمستان   

3-2- پراکندگی مکانی بارش

    از عوامل مهم در شکل گیری اقلیم خزری تاثیر توده های هوا و سیستم جوی بر جغرافیا، دو عامل بسیار مساعد جغرافیایی : 1- گستره وسیع آب های خزر 2-  ارتفاعات خزر  بیشترین بهره را عاید خط سرسبز شمال نموده است . همچنین وسعت آبهای دریای خزر و سلسله جبال البرز تقریبا  بسیار تاثیر گزار بر توده های هوای سرد و مرطوب بر دامنه های پر شیب ارتفاعات ساحلی بوده و باعث به وجود آمدن  حوز های آبخیز داری  مثل تنگه منجیل وجلگه سفید رود شده است.

   جهت نشان دادن کاهش نسبی مکانی بارندگی خزری از شمال غربی به شرق کاهش می یابد به این ترتیب از بند رانزلی سپس به سمت شرق گیلان  این توزیع نامتناسب مکانی باران به دلیله جود عارضه های محلی چون باد و جهت ارتفاع میباشد مقدار باران در دامنه های روبه باد بیشتر از دامنه خلاف جهت باد می باشد بادهای مرطوب خزر در دامنه های شمالی آن پر باران تر از دامنه های جنوبی آن است گیلان مرطوب ترین منطقه ساحل جنوبی دریای خزر می باشد رطوبت کناره های جنوب غربی دریای خزر همواره زیادتر از کناره های جنوب شرقی است ( انزلی 74%  ) نزولات و پراگندگی باران در نقاط ارتفاع بالا قلل و تیغه های بلند بیشتر است

   مطالعات نشان می دهند که در سواحل جنوب دریای خزر میزان بارندگی از غرب به شرق کاهش می باید و در فصول مختلف سال با وضعیت های خاص سینوپتیکی میزان بارندگی متفاوت است.  وزش بادها ی گرم و شدید  را که  در منطقه می توان مشاهده کرد  بعضی اوقات باعث می شود در فصل زمستان استان گیلان یکی از گرمترین مناطق ایران شناخته شود. در مناطقی که در مجاورت دریا قرار دارند بارندگی فراوانی مشاهد می شود که به طور متوسط  1500 تا 1800 میلیمتر در سال است.

   مقایسه بارندگی خزری در دوره بلند مدت و در ماههای مختلف در سال نشان  می دهد که استان گیلان و مازندران بیشترین میزان بارندگی را در خزر داشته تنها منبع رطوبت نبوده بلکه وجود دریای خزر عامل اصلی ابعاد رطوبت در مناطق بارش می باشد . به طور کلی این رطوبت و بارش  موقعیت مناسب برای منابع طبیعی به وجود آورده است

از این رو استان گیلان همواره در چهار فصل سال با خصوصیات متفاوت قابل مشاهده است

3 - رودها و شبه جزیره    

وجود شبه جزیرها در پیرامون استان گیلان  مانند : 

خلیج انزلی مرداب انزلی ( جزیره های کوچک مانند میان پشته و قلم گوده و .... واقع شده است )

شبه جزیره انزلی که بین خلیج انزلی و دریا است

از نظر اقلیمی آب رودهای خزر از باران و ذوب برف  تامین می شود مانند رودهای گیلان و

حوزه های آب ریز خزر :

 مهم ترین آب ریزها   سفید رود – گیله رود – حشمت رود – صیقلان رود –  رود سر – شفا رود  و ...

گیلان دارای  46 حوزه آبریز  – تالاب انزلی و امیر کلایه در شمال لاهیجان و صدها رود و چشمه  

سدههای فراوان ازجمله سد منجیل – سد لوشان - سد سفید رود – سد کوثر – سد شمگیر سد چات و ...  4-  بادها

    در فصل پاییز بادهای سرد سیبری بر روی دریای خزر رسیده  و اختلاف دمای هوا دریا به بیشترین مقدار خود می رسد حرکت هوای سرد سیبری سریعتر شده و مرطوب و پایدار می گردد و در استان گیلان وسواحل سبب بارشهای همرفت و وزشی  می گردد.

    به دلیل جهت طولانی بودن مسیر هوایی سیبری نسبت به قسمتهای شرقی ناحیه بارندگی در قسمتهای غربی بیشتر از قسمتهای شرقی است

  در گیلان 3 عامل:

  ◄  1- بادهای غربی 2- بادهای محلی 3- بادهای شمالی موجب شده که حداکثر باران سالانه را دارا باشد .    

حرکاتی  که در اثر شرایط جوی بر روی دریا به وجود می آیند و از آنها تحت عنوان امواج و جریانهای اقیانوسی نامبرده می شوند امواج در اثر تغییرات فشار هوا یا باد بر سطح دریا به وجود    می آیند جهت سرعت و شدت و ارتفاع امواج دریا بستگی به جهت سرعت و شدت عامل به وجود آورنده آنها یعنی باد دارد .

   امواج با بر هم زدن آب میزان گرما و اکسیژن را در ان افزایش داده از این لحاظ برای جانداران دریا بسیار مفید است . جریانهای آب گرم و جریانهای آب سرد بر دریاها تاثیر گذار است محل برخورد آبهای گرم و سرد معمولا مملو از مواد مغذی است و محل تجمع ماهی ها می باشد

   بادهایی محلی فراوان در خزر نیز می وزند هر کدام تاثیر ویژه ای داشته و در فصول مختلف سال بر چگونگی محصولات کشاورزی اثر گذارند .

        -  باد خزری : بادهایی است که از شمال غرب متمایل به شمال بیرون وا و در هر فصل        می وزد وموجب بارندگی در پاییز و در زمستان خطرناک است و در طول یک تا دو ساعت دریا       نا آرام و کولاک می شود و پس از خاتمه باد و آرامش دریا صید نامطلوب است.

      -     باد مغان: در طوالش

-         باد خوش آباد: در گرگان در زمستان از سوی شرق می وزد .

-    بیرون وا: تقریبا از شمال و عمود بر ساحل می وزد که همه فصول می وزد در بهار و تابستان کم باران ودر زمستان کولاک

-    سرتوک: باد شمال شرقی دریا به طرف ساحل است کولاک و بارندگی میکند چنانچه در تابستان بوزد نیز دریا کولاک می باشد ودر زمستان ریزش برف ودر پاییز بارندگی کم و جزو بادهای مهم است

    -    دشته وا: اصطلاحا شورش می گویند از شمال غرب متمایل به غرب می وزد و صید متوقف می گردد.

-         گیلوا: مطلوبترین باد در فصل بهار و تابستان وازشمال شرق می وزد

-         گرمش: باد پاییز و زمستان گرم و خشک باعث اتش سوزی می شود

-    باد منجیل: بین رستم آباد و لوشان در تمام فصول می وزد که شدت آن طوری است که تنه درختان را بر طرف زمین خم می کند .

شدیدترین باد ثبت شده در طول دوره های آماری خزری در منجیل 34 متر بر ثانیه ومیانگین سالانه سرعت باد 6\5 متر بر ثانیه و بعد از منجیل 29 متر بر ثانیه در بندر انزلی که جهت شمالی داشته ثبت گردیده و میانگین سالانه سرعت باد در انزلی 9\1 بر ثانیه است

5- وضعیت رطوبت هوا

   مهمترین منابع رطوبتی شامل دریا – رودخانه ها- و تالاب ها ، تبخیر و تعرق پوشش گیاهی        می باشد . دریا عامل تعیین کننده رطوبت هوای یک ناحیه می باشد و میزان رطوبت در مناطق مختلف خزر متفاوت می باشد هر چه قدر از کرانه ها دور می شویم میزان نم هوا کم می شود و رطوبت دریا بر گرمای سخت تابستان و سرما زمستان تعدیل می شود. قدرت جذب رطوبت در جلگه ها بیش از ارتفاعات است هرچه در طول سواحل استان گیلان از غرب به شرق می رویم از مقدار رطوبت کاسته می گردد. برای انجام تحلیل آماری از اطلاعات سینو پتیک مناطق استانهای خزری استفاده  می شود (اولین اداره سینوپتیک استان در سال 1327 در بندر انزلی تاسیس وعلاوه بر جمع اوری دادههای هواشناسی ، پیش بینی های استانی و دریایی نیز صادر می گردد . اولین اداره سینوپتیک کشاورزی نیز در سال 1366 در رشت تاسیس شد )

   پوشش گیاهی در سواحل خزر کاملا مشاهد می گردد وجود مقدار زیاد رطوبت و باران در نقاط مختلف جنگلی و درختان زیاد و این جنگل رطوبت زیادی وارد هوا میسازد و این رطوبت مقداری از حرارت را جذب میکن و در نتیجه شدت گرما را کاهش میدهد.جنگلها در کوهستان در افزایش میزان باران تاثیر مهمی دارند و این بدان علت است که در نتیجه تنزل درجه حرارت ابرهای مرطوب زودتر اشباع شده و بسرعت تبدیل به باران می شوند.

  6- کشاورزی  

      اغلب توده های  هوایی که بر روی استان تاثیرمی گذارند بر روی اروپا شکل گرفته و با ریزش به سمت عرضهای پایین از مناطق شمالی ایران از سه استان شمالی  عبور می کنند. که بسته به فصول مختلف سال هر کدام از این سیستمها  تاثیرات خاص خودش را دارا می باشد. معمولا سیستمهای پر فشار و کم فشار سطوح زمینی و همراهی آنان با سیستمهای جوی سطوح بالا باعث ریزشهای جنوبی در طول سال در این منطقه می شوند. نحوه قرار گرفتن سلسله جبال البرز در مجاورت دریای خزر به هنگام عبور سیستم از روی منطقه و نحوه قرار گرفتن سیستم ها شرایط جوی خاص را پدید آورده که بعضا از استثسناهای منطقه بشمار می رود و موجب حاصلخیزی خاک منطقه برای کشاورزی شده است . رسوباتی که در طول مسیر طولانی رودها با خود همراه دارد و از نظر محتوی پس از بجا گذاشتن آن در بستر موجب حاصلخیزی جلگه ها خصوصا جلگه گیلان وطوالش شده است جلگه گیلان سطح وسیعی از اراضی  کشاورزی گیلان را فرا می گیرد. در جلگه های طالش علاوه بر کار کشاورزی داری مراتع خوبی برای پرورش دام نیز می باشد. بدون شک پر بارانترین و حاصلخیز ترین مناطق ایران است به وسعت 3600 کیلومتر مربع دارای مراتع برنج پوشیده شده است برنج کاری مهمترین محصولات مناطق ساحلی دریای خزر می باشد حدود 2300 کیلومتر مربع از اراضی ساحلی به کشت برنج اختصاص دارد چای کاری در دامنه ها رواج و باغات مرکبات در جلگه ها در سواحل شرق خزر کشت برنج بعلت کمی باران چندان توسعه ندارد در شرق بادام زمینی کشت         می گردد.  خلاصه آنکه زمینهای زیر کشت کنارهای خزر فقط 4% از خاک کشور را شامل می شود  

   با بهره گیری از خاک حاصلخیز – شبکه آبرسانی وسیع – هوای تقریبا گرم و مرطوب در تابستان و معتدل و مرطوب در بقیه ایام سال استعداد کافی برای کشت  برنج – چای – زیتون – توتون - مرکبات – بادام زمینی  - پنبه - سبزیجات و صیفی و ... را دارا می باشد.

محصولاتی مهم استان گیلان اعم از برنج – چای – زیتون – سبزیجات و صیفی و

7- جمعیت انسانی

 فعالیت کشاورزی رابط مستقیم با جمعیت منطقه خزری دارد مناطق ساحلی دریای خزر از نظر اقتصادی ( تولید برنج . باغات مرکبات و ...) و از نظر اقلیمی ( مرطوب و نیمه مدیترانه ای ) دارای وحدت می باشند . جمعیت  گیلان بعلت وسعت خاک آن استان است وقتی وارد استانهای ساحلی شده بیشترین شهرها و روستاها و بخشها و دهات به خود اختصاص داده است . غالب شهرهای ساحلی شمال توریستی و ییلاقی می باشند و وجود دریا در تمامی کناره ای ساحلی دریای خزر برای جلب بیشتر نیروی انسانی چه برای کشاورزی و تفریحی به خود اختصاص داده است و همچنین از پراکندگی جغرافیای گروههای  طوایفی و عشایری نیز برخوردار است، طوالش . ... 

استان گیلان با مساحت 14711 کیلومتر مربع با مرکزیت رشت دارای 16 شهرستان – 35 شهر – 30 بخش و 99 دهستان و 2763آبادی می باشد و توسط رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر است از استان مازندران جدا شده است .

 8 - جامع  گیاهی بوم نظام جنگلهای گیلان  

   در بررسی ها رابطه عوامل اکولوژیک با پوشش مشخص شده که ارتفاع از سطح دریا – شیب و درصد رطوبت اشباع خاک – نور – دما ی محیط بیشترین تاثیر را بر پوشش گیاهی دارند. گیاهان تنها موجودات زنده ای هستند که قادر به ساخت مواد آلی از غیر آلی هستند . گیاهان به صورت اجتماعی زندگی می کنند ودر یک بوم سازه بین گیاهان و سایر اجزای آن ارتباط تنگاتنگی وجود دارد  

  از نظر پوشش گیاهی استان گیلان به دو نوع :

 پوشش گیاهی جنگلی و پوشش گیاهی مرتعی تقسیم شده است .

پوشش گیاهی جنگلی : درختانی از نوع توسکا ییلاقی و قشلاقی - راش - بلوط - آزاد - شمشاد - افرا - نارون - ممرز - ارس - توسکا - آلوچه - سیب وحشی - کیکم - فندق - ازگیل - زبان گنجشک – بلوط شمال ( مازو بلوط ) -  انجیلی -  لرک و ... در سطحی به وسعت 9\1 میلیون هکتار در شمال کشورپراکنده است.

پوشش گیاهی مرتعی : به صورت چمنزار دائمی و سرسبز در قسمتهای جلگه ای و نیز در نواحی مرتع و کوهستانی و کوهیایه ای گسترده اند استان گیلان دارای 224 هزار هکتار مرتع ییلاقی است

    - جلگه دیگری بنام طالش با عرض متوسط 5 کیلومتر تا آستارا که  پوشیده از جنگل می باشد.

    - ارتفاعات دیگری مثل عمار لو و دیلمان و لاهیجان و ماسوله که همگی دارای پوشش جنگلی       می باشند .

  از جمله استان گیلان با پوشش گیاهی  565000 هکتار، جنگل224000 هکتار مرتع ،  جنگلهای مختلف مانند سراوان ، تالش، لیسار و امام زاده هاشم و ... می باشد . خاک حاصلخیز، رطوبت مناسب، دمای معتدل و.... عوامل مناسب منابع طبیعی میباشند فراوانی رودها در استان و جلگه ها در کنار آنها پوشش درختان باعث سر سبز خطه در استان گیلان شده است .

پوشش گیاهی مرتع غالب از نوع استیپی مانند گز- خارشتر و ...   

استان گیلان به دو منطقه :

الف – منطقه ای جلگه ای که از آستار تا استان مازندران در شرق کشیده شده است

ب- منطقه ای کوهستانی از سمت شمال به جلگه گیلان و از طرف غرب به استان اردبیل و از شرق به استان مازندران کشیده شده است

  انبوه ترین درختها وجنگلها به وسعت 4\3 میلیون هکتار در ساحل دریای خزر قرار دارد که استان گیلان شامل آن می شود. فراوانی رطوبت هوا و کثرت باران درنواحی جنگلی دریای خزر              را نمی توان دور از تاثیر جنگاها دانست وجود جنگل خود نیز یکی از عوامل موثر در جلب بخار آب و تولید باران می باشد .

 9 - دامنه های جنگلی شمال البرز ( هیرکانی )

   سلسله جبال البرز همانند سدی عظیم بین قسمت شمالی (جنوب دریای خزر ) و فلات ایران قرار گرفته است همین امر موجب گردیده تا دو اقلیم با پوشش گیاهی متفاوت در دامنه شمالی و جنوبی ایجاد گرددو بر خلاف سواحل جنوبی دریای خزر :

  -     دامنه ای جنگلی شمال البرز که به جنگل هیرکانی( اکوسیستم باقی مانده از دوران سوم ) نیز معروف است و حدودا تا ارتفاع 2000 الی 25000 متری از جنگلهای پهن برگ پوشیده شده است . دامنه های جنگلی شمال البرز و البرز مرکزی که به منطقه جنگلی پست و کوهستانی هیرکانی معروف است .

-          دامنه های جنوبی البرز عاری از جنگل بوده و از یک پوشش استیپی کوهستانی تشکیل گردیده است.

منطقه رویشی هیرکانی از حوالی آستار در شمال غربی تا حوالی گرگان در شمال شرق ایران امتداد دارد. در تمام مناطق رویشی پست هیرکانی بیشترین باران سالانه در طول فصل پاییز و زمستان      می بارد و جزء نواحی همیشه مرطوب به حساب می آید علت مرطوب بودن اغلب گردش بادهایی که از طرف دریا به طرف خشکی در ساعات اولیه بامداد می ورزد است.

10 - طبقات پوشش گیاهی منطقه هیرکانی

 ◄   جنگلهای پست هیرکان               ◄  ناحیه رویشی زربین

  الف - جنگل پست هیرکانی شامل مناطق پوششی مختلفی که به اختصار به آنها اشار می شود :

         1-  پوشش گیاهی ساحلی

      الف – تپه های ساحلی : در امتداد دریا به طول 1000 کیلومتر کشیده که یکی از گونه های مهم و فراوان آن از تیره  poaceae  به نام   poa siniacaاست.

     ب – مناطق باتلاقی پست : در کنار تپه های ماسه ای مناطق باتلاقی پست قرار گرفته که مهمترین آنها  alnus glutinosa را ذکر کرد و گونه های بید نیز در کنار این درختان یافت     می شوند.

2- جنگلهای بخش های فوقانی تر از اراضی جلگه ای و تپه های شنی ساحلی

بخش هایی که در ارتفاع کمی فوقانی تر قرار گرفته اند و نیز تپه های ابتدایی دامنه های شمالی کوه البرز بیشتر از سنگهای آهکی و به جنگل حساس سرما با پوششی گیاهی همیشه سبز بالا روند زیر درختی تعلق دارند در این منطقه بلوط های عظیمی تا ارتفاع 30 متر می رویند از گونه های شمشاد در بعضی نقاط به طور فشرده پوشش منطقه را تشکیل می دهند . در بخشش پر نور تر روی نقاط تخریب شده و چراگاه ها گونه سرخس گستردگی فراوانی دارد همانطور که در بالا اشاره شد گردش هوای دریا به ویژه در روزه های مساعد درای رطوبت زیاد حتی در کمترین هوای خنک در پی عاملی می گردد تا در ساعات اولیه بامداد شبنم به میزان قابل توجه ظاهر گردد .  

3- دامنه های جنگلهای دراشکوبهای رویشی کولین و زیر کوهستانی

جنگلهای دامنه شمالی تا ارتفاع 700 الی 1000 متری بر حسب موقعیت منطقه اختلاف زیادی ندارند گونه های چون ca porrotia persi و  carpinus betulus در این منطقه بسیار فراوان است   

مهمترین اختلاف بین جنگل پست و کوهستانی هیرکانی :

     - عقب نشینی و یا عدم وجود گونه های چوبی مختلف حساس به سرما تا ارتفاع 500 متری ولی در جنگل کوهستانی در حالی که درخت انجیلی با ارتفاع زیاد مشاهد کرد. در جنگلهای کوهستانی درخت راش فراوان نیز به چشم می خورد .

اشکوب زیرین جنگل کوهستانی

   در این بخش جنگلها بیش از همه فشرده هستند به طوری که دستجات درخت راش تا ارتفاع بیش از 39 متر نیز می رسند این گونه جنگلها را فقط در نقاطی که بارندگی در آنجا فراوان است مانند جنگل کوهستانی سفید رود و بوته های اکثر آن  گونه ممرز و درختچه های تیغ داراست مشاهد    می گردد.

اشکوب فوقانی جنگلهای  کوهستانی

   درخت بلوط جای درخت راش به تدریج  در این مناطق گرفته است این درخت نیز اغلب همراه گونه ممرز دیده میشود در این نوع اقلیم شرایط رشد برای درختان و گیاهان پهن برگ مساعد تر از سوزنی برگ ها است و گونه های چون   rosa berberis و ... را مشاهد کرد.     

 4- دره ها و شیارها

در میان دره ها و شیارها رودهای و نهرها ایجاد شده اند که در حاشیه آنها گونه های و مشاهد    می گردد . گروهی از سرخس ها نیز مشاهده می گردد.

5- دامنه های خشک تر جنوبی

در دامنه های خشک تر به ویژه دامنه حنوبی و بعضی از رشته های شمالی ترکیب گونه ها ی متفاوت و تنوع گیاهی دیگر ایجاد گردیده است . درخت انجیلی کم کم از بین رفته است و ارتفاع درختان بسیار کاهش یافته و کوتاه تر شده است و گیاهان تیغ دار و نیز سیاه تلو بیشتر مشاهده     می گردد. جنگل مرتفه دره های سفید رود حوالی سد تخریب به علت قطع بی رویه و چرا تخریب می شود .  

ب - ناحیه رویشی زربین

در قسمتهایی از دامنه های شمالی البرز و دور از بارانهای فراوان آسمان منطقه اغلب بدون ابر و حتی در بخش های فوقانی و زیرین آن اگر ابری تشکیل و باعث باران گردد قسمتهای یافت       می شوند که در آنجا کوهها از یکدیگر دور و فضایی وسیع به وجود دارد میزان رطوبت نسبی هوا در هنگام وزش بادهای شمالی میتوان تا 60% تقلیل پیدا کند و عدم پوشش علفی کاملا مشاهد        می گردد. حوالی بعد از رودبار و تنها در دره های عمیق و شیب های شمالی سایه دار بقایای از جنگلهای پهن برگ و درختان زربین به طور پراکنده و اغلب  جود دارد و و بیشتر در نقاط تخریب شده گونه های چون سیاه تلو مشاهده می گردد .

نتیجه گیری اکوسیستمی  :

  این گونه نتیجه می گیریم که تاثیر نوسان رطوبت بادهای شمالی و بادهای جنوب گرم و خشک کننده هوا برای اقلیم روزانه کوهستانهای البرز یکی از عوامل شاخص و مهم اقلیمی به شمار      می رود . با وجود این در منطقه جنگلی پست هیرکانی رطوبت های دریای خزر تاثیر فراوانی بر اقلیم روزانه منطقه ( رطوبت – هوا – تبخیر ) دارد .

جدول پراکندگی طبقات رویش کوههای البرز و مقایسه مقاومت آنها در مقابل اقلیمهای مختلف

        مقاوم به سرما                    حساس به سرما                         اقلیم مرطوب

جنگلهای کوهستانی هیرکانی       جنگلهای پست هیرکانی   

جنگل راش کوهستانی               جنگل توسکای ساحلی               بین 800 تا 20000 میلی متر

جنگل بلوط                            جنگل شمشاد و بلوط ساحلی

درختچه های تیغ دار                تمشک و جنگل انجیلی و بخش تپه ای

جنگل بوته ای ممرز – بلوط       دستجات سیاه تلو – زیتون

زرشک – زالزالک – سرو کوهی

دامنه های جنوبی و فلات              دستجات زربین                  دستجات صنوبر و بید و گز

11 - پوشش گیاهی کوه های تالش

  مرتفعترین رشته کوه های تالش نقطه باقر وداغ به ارتفاع 3197 متر است پوششی از درختان به صورت نواری سبز مشاهده می گردد که در اشکوب زیرین آن بوته و علف منظره زیبایی به آن میدهد و از شست و شوی خاک جلوگیری می کند و به سه کمربند جنگلی تقسیم می شود:

1-    کمربند دامنه

شامل ارتفاعات 800 – 0 متر و گیاهان بلوط شمال  ممرز - افرا - انجیلی - آزاد و در خاکهای مرطوب و باتلاقی گونه های لرک -  توسکای ییلاقی دیده می شود

2 -  کمربند وسط

شامل ارتفاعات 2000 – 8000 متر می شود نزولات آسمانی این منطقه بالا است و درختان معروف راش - نارون -  نمدار - شیردار - پستانک - سرخدار - ون  به چشم می خورد

3- کمربند جنگلی فوقانی

 شامل ارتفاعات 2700 – 2000 متری می شود در این جا بیشتر درختچه ای به چشم می خورد و درختان چون انواع ارجنک -  زالزالک -  پستانک  - افرا -  سروکوهی  و یک جامعه محلی از نوع توس دیده می شود است

تقریبا 75 جنس گیاهان چوبی تاکنون از منطقه جنگلی جنوب گزارش شده است

12 - جوامعه گیاهی مناطق گیلان

تعدادی از این جامعه به اختصار نام برده می شود که شامل : 

1- جوامع گیاهی شمال

در مطالعات جنگل های شمال سه اتحادیه معرفی شده است

      - اتحادیه انجیلی و ممرز

      - اتحادیه توسکای ییلاقی

      - اتحادیه تمشک و راش (در شمال غربی اسالم )

         -  کوله خاش و راش

          - خاس و راش

         - لور و راش

2- جامعه مناطق هیرکانی ( در بالا توضیح داده شد)

3-  جامعه مناطق جلگه ای

        - توسکا ییلاقی و قشلاقی

        - سفید پلت

         - لرگ

  4-  جامعه ملج و توسکا ( صفرا بسته گیلان و شرق رودخانه سفید رود)

  5-  جامعه شمشادستان ( پارک جنگلی دکتر درستکار گیلان )

 6- جامعه جنگلهای مناطق میان بند

 7- جامعه شاه بلوط ( حوزه جنگلهای قعله رود خان – شفا رود – امام زاده ابراهیم )

 8- جامعه سرخدار نوعی سوزنی برگ ( پرتگاه های گیلان )

 9- جامعه زربینستان ( اطراف رودبار )

10 – زبان گنجشک

13 - جامع توسکا گونه اکولوژیک جنگل های گیلان

    توسکا ییلاقی در مناطق رویش هیرکانی می روید گونه فوق در اکثر جوامع جنگلی دیده و علاوه براین گونه های داش – ملج – ون – خردمندی و شمشاد تشکیل جوامع با ارزش و منحصر به فردی را می دهد. توسکای ییلاقی یکی از گونه های تندرشد و پرتولید است که با توجه به انعطاف پذیری و سازگاری کامل آن با شرایط اکولوژی شمال می تواند در تولید چوب نقش موثری را ایفا کند . توسکای ییلاقی با دامنه بردباری گسترده اکولوژیک در مناطقی که خاک معدنی مناسب و رطوبت کافی باشد به عنوان درخت پیشاهنگ یا پیشگام در مراحل اولیه و درخت پرستار در مراحل بعدی توالی      اکوسیستم های جنگلی ایفاء نقش می نماید . همچنین به سرشت این گونه می توان در اطراف     رودخانه ها به کشت دالانی این گونه مبادرت ورزید که باعث نثبیت خاک کنار رود خانه ها و در نهایت رفع تنگناهای موجود در مسیر تامین اولیه صنایع گردد.

   منطقه رویش در هیرمند به دلیل اکوسیستم های جنگل معتدل از جمله دریا – رشته کوه البرز و      در امان از یخبندان های دوره های سوم روند طبیعی تکاملی خود را حفظ کرده و به پهنای زیبا ی در آمده است. ریشه های توسکا معمولا سطحی بوده و بسته به عمق رطوبت خاک تغییر می کند. سرعت رشد و اندام های آن در خاک های عمیق سبک و سرشار از هوموس و عناصر داخلی سریع و چشمگیر است ولی در خاکهای تقریبا خشک ریشه های عمیق برای جذب رطوبت دارد.

   با توجه به نیاز بالا بودن به نور این درخت معمولا در قسمت های نور گیر رویشگاه دیده می شود به علت جذب آب زیاد و سنگینی اندام در شیب های تند با خاک های لغزشی کمتر دیده می شود هر چه از غرب جنگلهای گیلان به طرف شرق می رویم تز میزان و فراوانی توسکا و اجتماعات آن کاسته     می شود .  

    ریشه توسکا دارای برجستگی های صورتی رنگی است که در محل تجمع و اتصال قارچ که این همزیستی در اصلاح و افزایش ذخیره مواد غذایی و تثبیت ازت خاک بسیار موثر است.

این درخت در نقاط باز و غیر جنگلی و یا حاشیه جنگل تاج گسترده و انبوهی ایجاد می نماید ولی در فرم جنگلی تاجی کوچک به شکل تخم مرغ واژگون دارد. در جنگل های انبوه و تاریک دارای تنه ای مستقیم بدون خمیدگی و با کمترین درصد شاخه درونی بر روی تنه است که این خاصیت از نظر تکنولوژی چوب بسیار مهم است

جنس توسکا متعلق به خانواده است و این جنس در حدود 35 گونه دارد دو نوع توسکا در ایران در منطقه هیرکانی مشاهده گردیده :

1-     توسکای قشلاقی

2-     توسکای ییلاقی (وسیع تر)

توسکای ییلاقی بعد از راش – ممرز – بلوط در جایگاه چهارم قرار دارد.

همچنین با گونه های لرگ – شمشاد – راش – ملج – خردمندی تشکیل جامعه می دهد .

اکوسیستم های جنگلهای گیلان مشتمل بر واحد های اکولوژیکی و رویشگاهی فراوان است و هر یک از این واحد ها از اجتماعات زیستی متنوعی بر خوردار بوده که دوران تکاملی خود را از میلیون ها سال پیش تاکنون دنبال می کنند در واقع توان ترمیم پذیری و باسازی این مناطق راهی عملی و بهره گیری از گونه های بومی ممکن می سازد :

1-  احیای مجدد یک جنگل و اکوسیستم تخریب شده توسط عناصر بومی همان مجموعه از بارزترین ویژگی های پویایی آن اکوسیستم است هم مانند توسکای ییلاقی و سایر گونه های مشابه در عرصه رویشی جنگل های گیلان به عنوان عناصر بومی پیشاهنگ با ایجاد پوشش مناسب در حرکت و هدایت اجتماعات زیستس به سمت تعادل با محیط نقش اساسی داشته و در مرحله بعد به عنوان درخت پرستار در جنگل کاری پارسل های احیایی از آنها سود جست

2-  در مناطق پست و جلگه ای گیلان مناطقی وجود دارند که یا سطح آب های زیز زمینی آنها بالاست و یا در معرض طغیان رودخانه ها قرار دارند در این خصوص توسکا مهمترین     گونه های صنعتی بومی است که می تواند از آن به همراه درختان لرگ – سفید پلت و... علاوه بر زهکشی اراضی در تولید چوب با کیفیت از آن بهره جست .

3-  کشت مخلوط توسکا ییلاقی و گردو باعث افزایش ابعاد درختان گردو و در مقایسه با کشت خالص آن می گردد این امر از طریق تثبیت ازت توسط قارچ با ریشه توسکا می باشد

4-  با استقرار طبیعی توسکای ییلاقی به عنوان درختان پرستار در دانگ های زاد آوری –   نونهال های راش در پناه و سایه آن فرصت رشد یافته و از خطر آفتاب سوختگی نجات       می یابند.  

14- درختان دیر زیست جنگلی استان گیلان

این درختان جنگلی که در مناطق قسمت غربی ، شمال غربی و جنوب استان تا شهرستان مرزی آستارا پوشش یافت است که شامل :

- آزاد  در بلوکات رودبار منطقه امام زاده هاشم

- آزاد ( نام محلی سخ ) روستای بیگزاد محله مراد خانی در رضوانشهر انزلی

- سرو (زربین امامزاده محمده سیدان ) درآبادی رودخان رستم آباد شهرستان رودبار 

- سرو ( زربین مشهور به آقا یا پیله دار) در رستم آباد رودبار روستا پشته

- چنار که شامل :

- چنار روستای فیلده رودبار

- چنار 1

 - چنار 2

- چنار 3

 - شمشاد1 ( نام محلی کیش )

- شمشاد 2 ( نام محلی کیش ) در اسالم روستای سیاهبیل

- گردو 1 ( نام محلی ووز) دهستان ارده در شهرستان رضوانشهر

- گردو 2 ( نام محلی ووز)

- گردو 3 ( نام محلی ووز)

- گردو 4 ( نام محلی ووز)

- اوری در اسالم

- کیکم ( نام محلی کرکف ) در دو خاله کوه اسالم

- درختان سفید پلت آستانه مبارکه

- سفید پلت 1  - سفید پلت 2- سفید پلت 3در سیاه بیل منطقه کیاشهر

- مازو 1 در منطقه اسالم

- مازو 2 در روستا سیاه بیل

- افرا ( نام محلی باسکم ) در گلانه پیر

     الف  - درختان دیر زیست آزاد ( نام محلی سخ )

   این درخت در روستای بیگزاد محله مراد خانی در رضوانشهر در ارتفاع 10 متر از سطح دریا مستقر است خاک منطقه لومی شنی است قطر برابر سینه درخت 383 سانتی متر ارتفاع آن 20 متر و دو قطر عمود بر هم، تاج در ارتفاع 5 متری تشکیل شده است . در اطراف پایه زادآوری به دلیل رفت و آمد مردم دیده نمی شود. سن درخت بیش از 600 سال تخمین زده می شود. درختان در ملکیت شخصی می باشند بسیاری از شاخه ها از بن توسط باد شکسته شده اند و تنها دو شاخه باقیمانده سالم می باشند این درخت در مکانی مقدس مستقر است و به همین دلیل در طول زمان مورد احترام مردم بوده است.

  ب - درخت دیر زیست آزاد

این درخت در بلوکات رودبار منطقه امام زاده هاشم روستای براگوار امام زاده در ارتفاع 220 متر از دریا مستقر است خاک منطقه قهوه ای تیره جنگلی است قطر برابر سینه درخت 142 سانتیمتر ارتفاع درخت 37 متراست در اطراف پایه زاد آوری طبیعی به دلیل رفت و آمد وجود ندارد سن درخت 600 سال تخمین زده شده است درختی سالم و پر شاخه دارای تاجی متقارن و شاداب می باشد. 

  پ- درخت دیر زیست مازو

این درخت در منطقه اسالم روستای سیاه بیل زیارتگاه گلانه پیر ارتفاع 50 متر از سطح دریا مستقر است . خاک منطقه قهوه ای جنگلی متمایل به سیاه رسی سبک است قطر برابر سینه درخت 240 سانتیمتر ارتفاع درخت 51 متر است این درخت به صورت تک پایه در زیارتگاه گلانه پیر واقع شده است کاملا سالم با تاج گسترده و بزرگ که در ارتفاع 7 متری دو شاخه شده است تنه درخت صاف و بدون نقش است . در اطراف پایه آوری به مقدار کم مشاهده می شود سن درخت 800 سال تخمین زده شده است .  

15 - درختان فندق گونه با ارزش

   درخت فندق یکی از گونه های با ارزش و ناشناخته جنگل های گیلان می باشد . دارای میوه روغنی که در دارو سازی و شکلات سازی و ... کاربری فراوان دارد از چوب آن استفاده های مختلف        می گردد . این درخت اعم از جنسی( بذر)  و غیر جنسی ( جست ) تکثیر پیدا می کند . بدون شک درختان فندق وحشی که در قرن قبل از میلادی وجود داشت با درختان فندق امروزی متفاوت           می باشد . شرایط اکولوژیک حاکم در برخی از نقاط کشور سبب این گونه درخت جنگلی شده است که در استان گیلان توده های جنگلی فندق در حوزه آستارا – آق اولر ( تالش ) ماسوله – فومن و ... که در مجموع سطح زیادی را زیر پوشش قرار می دهند.

گونه فندق در ایران تیره  corylaceae جنس corylus

   سه گونه فندق در جنگل های ایران مشاهد و به طور عمده در خط الراس های جنگل های شمالی که برخوردار از رطوبت اقلیم خزری بوده و در اکثر اوقات سال از وجود مه دائم بهره مند است

گونه اول                       avelana  corylus

گونه دوم                   colurna  corylus

گونه سوم                  pontica   corylus

  تعادل این زیست بوم ها به دلیل دخالت انسانها در عرصه های طبیعی به هم خورده و تعداد ی از بین رفته و یا حداقل در شرایط بحرانی قرار گرفته مانند توده های جنگلی فندق – مورت – کنار و ...

در این خصوص درخت فندق در حال حاضر در برخی از مناطق گیلان توسط کشاورزان و روستائیان کاشت که می توان به مناطقی مثل اشکورات و رحیم آباد در گیلان اشاره کرد .

16 – پوشش گیاهی تالاب انزلی

   1- گیاهان اراضی پیرامون :

     زمین های اطراف تالاب با خاک مرطوب خود انواع ویژهای از گیاهان را می پروراند و خوب رشد می کنند درختانی چون بید و درخت توسکا قشلاقی – سفید پلت و... در زمینهای حاشیه سیاه کشیم ( منطقه از تالاب انزلی که پرنده مهاجر کشیم  به آنجا مهاجرت می کند به این نام پرنده معروف گردیده ) به فور دیده می شود .

   2- گیاهان بر آمده از آب :

    این گیاهان ریشه در خاک ، بخش پایینی گیاه در آب و برگ و گل ها در هوا قرار دارد. مانند نی که قسمت بزرگی از تالاب تشکیل شده و دائما بالا می آید. گیاهانی چون : لایه مرداب تروب – تلخه واش – آلاله – مریم آبی – نخل مردابی – زنبق زرد و ... می روید .  

   3- گیاهان برگ شناور :

    این گیاهان دارای برگهایی به حالت شناور بر سطح آب می باشند. گیاهی همچون سه کوله خیز که ریشه در بستر تالاب دارند و املاح مورد نیاز خود را از خاک جذب می کنند . گیاهان دیگری که آزادانه بر سطح آب شناور بوده که از طریق برگها موارد مورد نیاز را جذب می کننند مانند عدسک آبی و گیاهانی چون سرخس آبزی – شبدر آبی – نیلوفر آبی و .....

    4- گیاهان غوطه ور :

این گیاهان کاملا در زیر آب غوطه ورند و تنها گل آنها از آب سر بر می اورد. مانند واش – سیم واش – تیزک – آلاله آبی و ...

  5- جلبک ها :

   این موجودات ریز گیاهی در آب آزادانه غوطه ورند در تابستان سبز – آبی و جلبکهای سبز غالب هستند از جمله جلبکهای سبز تک سلولی – والوکس و ...

17- تخریب اکوسیستم و انقراض گونه های مهم جنگل ها

   جنگل از نظر علم اکولوژی یک اکوسیستم کامل و به لحاظ شناخت یک پدیده پیچیده طبیعی است . کامل بودن این سیستم مبتنی بر تعادل و توازن بسیاری از نیروها از نظر کمی و کیفی است در حقیقت جنگل پدیده ای است که طی میلیون ها سال ایجاد شده و رفتار و ثبات آن نیز بر همین اساس مبتنی است . مطالعات نشان داده است که در یک اکوسیستم به تکامل رسیده توانایی فیزیولوژیک و فیزیوژنتیک گیاهان بسیار بالا است به عبارتی تنوع ژنتیکی گیاهان از قدرت مقابله بالایی در برابر تنش های منفی زیست محیطی بر خوردارند.

  در یک اکوسیستم متعادل توانایی فیزیولوژیک مجموعه بافت بیولوژیک تشکیل دهنده سیستم به حدی بهینه است که درختان توانایی پاسخ گویی به کلیه تنش های زیست محیط را در طی یک دوره بلند زمانی به دست می آورند .

   طبیعتا هر چه تخریب اکوسیستم طبیعی عمیق تر باشد توانایی فیزیولوژیک گیاهان کاهش می یابد و به تدریج اجبارا تنوع ژنتیکی آنها نیز محدودتر و در نهایت سیستم با انقراض گونه های با ارزش روبه رو می شود.

نرخ تخریب اکوسیستم طبیعی جنگل ها با بروز ضعف فیزیولوژیک درختان ( پوکی بذرها – عدم زاد آوری طبیعی ) و محدودیت تنوع ژنتیکی رابطه مستقیم دارند.

- شناسایی 30 آفت خطرناک ئر جنگل های شمال و شناسایی عامل آفت بر درختان که میلیون هکتاری بر شمال کشور و 80 گونه درختی و 50 گونه درختچه ای به وجو آورده است .  

- بارش بارانهای اسیدی-    - خشکسالی  ( مناطق اشکورات رودسر و روستاهای شهرستان رودبار ) - قطع درختان جنگل                -  رانش زمین                -  زلزله -  فرسایش خاک                     -  بهره برداری از جنگل ها  -  نیروی انسانی و ابزار کار – جانوران     -  سیلابها (ماسوله )و ....

مقایسه 3 فاکتور در رویشگاه استان گیلان

18 - نرمالهای اقلیمی گیاهان زراعی در نوار جنوب خزری  

      تغییرات اقلیمی که به دلیل طبیعی و همچنین عملکرد انسان بوجود می آید موجب جابجایی کمربندهای اقلیمی در نواحی مختلف خزری شده که در نتیجه همراه با این جابجایی های اقلیمی برخی پدیده های شدید جوی نیز منتقل می شوند.

 زمینهای ساحلی هیچگاه یخ نمی بندد - سرمای سخت بواسطه رطوبت زیاد تعدیل میگردد- در بعضی از ایام زمستان بواسطه وزش بادهای گرم حرارت افزایش می یابد- کنارهای خزر گرمسیر و مرطوب و رطوبت درحدی است که هوای آن را در تابستان تحمل پذیر می سازد- ولی در مقابل زمستان و بهارآن ملایم است در چنین شرایط آب و هوای است که محصولات مانند برنج و... بخوبی بعمل میاید و کشتزارهای غلات به موازات باغهای میوه و مزارع چای  دیده می شود.

    آب فراوان برای کشت برنج حتی در فصل تابستان برنج کاری مهمترین  بدلیل فراگیر بودن تاثیر وضع هوا تقریبا بر کلیه فعالیتهای کشاورزی هیچ زمینه ای را نمی توان یافت که حتی در امور روزمره به استفاده از اطلاعات هواشناسی برای انجام بهتر کار بی نیاز باشد.

تاثیرات اقلیمی وبه علت حاصلخیزی خاک پتانسیل نسبتا خوب کشاورزی می باشد .

  رودهای فراوان اراضی وسیعی زمینهای کشاورزی را آبیاری   می کند در مناطق جلگه ای برنج – چای – توتون صیفی جات و.... در منطقه کوهستانی جو- زیتون – فندق  رایج است .

 نرمالهای اقلیمی : رطویت و تبخیر ، نم زیاد – مقدار ریزش باران  – بادها – حاصلخیزی خاک 

مجموعه عوامل اقلیمی :

 شامل : تابش ، ناهمواری ، پوشش زمین ، گردش عمومی هوا ، جو، تبخیر، حرارت و ..... بطور کل اطلاعات جوی و نقشه های هوا برای پیش بینی جوی و دریایی و .... به منظور کاربرد در فعالیتهای کشاورزی و بهبود سیستمهای مهندسی در مناطق ساحلی و .... لازم و ضروری می باشد.  

 امروزه با پیشرفت تکنولوژی و با استفاده از مراکز مختلف ایستگاهای تحقیقات هواشناسی کشاورزی و ایستگاه هواشناسی دریایی و ایستگاههای هوا شناسی ، اطلاعات کاربردی هواشناسی ، ایستگاههای تحقیقاتی گلباد ، نقشه های هم دما، نقشه های همباران و ...  و با مطالعات و بررسی فعلی هوا، بررسی تغییرات هوا در زمانهای آتی و دورههای مختلف ( اقلیم شناسی ) که هر کدام در زمینه های فنی و عملی دارای کاربرد مخصوص می باشند و بدون دسترسی به این اطلاعات هواشناسی در زمینه فعالیت کشاورزی موفق نخواهیم بود و در زمینه های کاربردی مانند کشاورزی ( زمان کاشت و برداشت محصول ) اطلاعات هواشناسی به یاری کشاورزان آمد و با اطلاع و عمل به آن موجب محصول با کیفیت و برداشت بالا و .... خواهیم  شود .

  کشاورزان نیاز به اطلاعات هواشناسی دارند تا با این اطلاعات از زمان بارش باران و برعکس در فصل بهار در زمان نشاء برنج  و زمان نیاز برنج به آب برای خوشه زنی ( زمان بارش باران ) و زمان برداشت محصول ( هوای صاف بدون بارش) نیازمند هستند .

اقلیم هم عاملی دگرگون کننده است و هم پدیده ای است دستخوش دگرگونی .

                                                منابع

مقالات همایش ملی مدیریت جنگل های شمال     انتشارات گستره سازمان جنگل و مراتع  

مطالعه و بررسی گیاهان (هیرکانی )   تالیف عباس شاهسواری   انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

فصلنامه های جنگل و مراتع  سازمان جنگلها و مراتع کشور  استان گیلان

شناسنامه اقلیمی استان گیلان      بهمن کمانگر و محمد دادرس

اقلیم خزری      اینترنت

تقسیمات اقلیمی     احمد حسین عدل  و داود میر غضنفری

منابع طبیعی     نگارش مولف     چاپ و انتشارات دهخدا

ماهنامه فنی تحقیقاتی اداره کل هواشناسی     بهزاد لایق  کارشناس ارشد فیزیکی دریا

مرتضی عطری  جامعه شناسی گیاهی        ترجمه انتشارات موسسه تحقیقات جنگل و مراتع

اسلامی منوچهری  گزارش بازدید از جنگل های فندق

آقایان بیرنگ و جوانشیر و مجتهدی          پوشش گیاهی   نشر دانشگاهی تهران

گروه تحقیقات اکولوژیکی و اکوسیستم بخش جنگل موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع  اداره کل منابع طبیعی استان گیلان

اکوسیستم گیلان  و اکوسیستم جنگلهای گیلان     اینترنت

علی زارع زردینی   کارشناس ارشد مرتعداری (مقاله)  

دکتر محمود زبیری  زیست سنج (بیومتری )استاد دانشگاه منابع طبیعی دانشگاه تهران ( مقاله)

فرهنگ اسداللهی   مطالعه جوامع گیاهی  مقاله ای در سمینار

اکوسیستم و پوشش گیاهی تالاب انزلی      تالیف برهان ریاضی      انتشارات سازمان محیط زیست